భగవద్గీత సూక్తులు: మనసుని నియంత్రించలేని వాడు ఎప్పుడూ గొప్ప శత్రువుతో జీవిస్తున్నట్టే

బంధురాత్మాత్మనస్తస్య యేనాత్మైవాత్మనా జితః |

అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే వర్థేతాత్మైవ శత్రువత్ ||6||

మనస్సును జయించిన వాడికి మనసు బంధం అవుతుంది. కానీ అలా చేయని వ్యక్తికి అతని మనస్సు అతనికి పెద్ద శత్రువు అవుతుంది.

అష్టాంగ యోగ సాధన ఉద్దేశ్యం ఏమిటంటే మానవ జన్మ లక్ష్యాన్ని నిర్వహించడంలో మనస్సును స్నేహితుడిగా మార్చడం. యోగ సాధనలో మనస్సు నియంత్రణలో లేకపోతే సమయం వృధా. తన మనస్సును అదుపులో పెట్టుకోలేనివాడు ఎప్పుడూ తన పెద్ద శత్రువుతోనే జీవిస్తాడు. అందువలన అతని జీవితం, అతని లక్ష్యం నాశనం అవుతుంది.

పై అధికారుల ఆజ్ఞలను పాటించడం జీవుని సహజ స్వభావం. మనస్సు జయించలేని శత్రువుగా ఉన్నంత కాలం మనిషి కోరిక, క్రోధం, లోభం, మోహము మొదలైన ప్రేరణల ప్రకారం నడుచుకోవాలి. కానీ మనస్సును గెలుచుకున్నప్పుడు అందరి హృదయాలలో నివసించే పరమాత్మ ఆజ్ఞను అనుసరించడానికి అంగీకరిస్తాడు. నిజమైన యోగాభ్యాసానికి హృదయంలో పరమేశ్వరుడిని కనుగొని, ఆయన సూచనల ప్రకారం నడుచుకోవడం అవసరం. కృష్ణ చైతన్యాన్ని నేరుగా అంగీకరించినట్లయితే భగవంతుని ప్రేరేపణకు పూర్తి శరణాగతి స్వయంచాలకంగా వస్తుంది.

శ్లోకం - 7

జితాత్మనః ప్రశాంతస్య పరమాత్మా సమాహితః |

శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు తథా మనపమానయోః ||7||

మనస్సును జయించిన వాడు పరమాత్మను స్పర్శించినట్లే. ఎందుకంటే అతను శాంతిని సాధించాడు. అలాంటి మనిషికి సంతోషాలు, బాధలు, వేడి, చలి, కోపాలు అన్నీ ఒకేలా ఉంటాయి.

పరమాత్మ పరమాత్మగా అందరి హృదయాలలో నివసిస్తారు. ప్రతి జీవి తన స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా నడుచుకోవాలన్నదే ఉద్దేశం. బాహ్య మాయాజాలంతో మనస్సు తప్పుదారి పట్టించినప్పుడు మనిషి ప్రాపంచిక కార్యకలాపాలలో చిక్కుకుంటాడు. అందుచేత ఏదైనా ఒక యోగవిధానం ద్వారా మనస్సును నియంత్రించుకోవడం ద్వారా లక్ష్యాన్ని చేరుకున్నట్లు భావించాలి. మనిషి పై నుంచి వచ్చిన ఆదేశాల ప్రకారం నడుచుకోవాలి.

మానవుని మనస్సు అతీంద్రియ శక్తులలో స్థిరంగా ఉన్నప్పుడు భగవంతుని ఆజ్ఞను అనుసరించడం తప్ప అతనికి వేరే మార్గం లేదు. మనస్సు తనకంటే గొప్పది. ఆజ్ఞలను అంగీకరించి దాని ప్రకారం నడుచుకోవాలి. మనస్సును నియంత్రించడం వల్ల కలిగే ఫలితం ఏమిటంటే మానవుడు స్వయంచాలకంగా భగవంతుని ప్రేరణ ప్రకారం పనిచేస్తాడు. కృష్ణ చైతన్యంలో ఉన్నవాడు ఈ దివ్య స్థితిని తక్షణమే పొందడం వలన, దుఃఖం-సంతోషం, చలి-వేడి వంటి భౌతిక సంబంధమైన ద్వంద్వములు భగవంతుని భక్తుడిని ప్రభావితం చేయలేవు. ఈ స్థితి సాక్షాత్తు సమాధి లేదా పరమాత్మలో శోషణం.

మనసు చెప్పినట్టు కాకుండా దైవం చెప్పినట్టు నడుచుకోవాలి. భగవంతుడికి మనల్ని దగ్గర చేసేది మనసే. ప్రాపంచిక ఆశలతో జీవించకుండ మనసు దేవుడి మీద లగ్నం చేస్తే పరమాత్ముడికి దగ్గరయ్యే మార్గం కనిపిస్తుంది. అదే మనసు చెడు ఆలోచనలు చేస్తే భగవంతుడి ఆగ్రహానికి గురి కావలసి వస్తుంది. వాటిని నియంత్రించలేని వాడు ఎన్ని దైవ కార్యకలాపాలు చేసినా కూడా ప్రయోజనం ఉండదు.