భగవద్గీత సూక్తులు: మనిషి తన మనస్సు సహాయంతో తనను తాను రక్షించుకోవాలి

అధ్యాయం - 6 ధ్యాన యోగా

శ్లోకం-4

యదా హి నేంద్రియార్థేషు న కర్మస్వానుషజ్జతే |

సర్వసంకల్పసన్న్యాసీ యోగారుధస్తదోచ్యతే ||4||

ఒక మనిషి అన్ని భౌతిక సంబంధమైన కోరికలను త్యజించగలడు. ఇంద్రియ తృప్తి కోసం కర్మ చేయకుండా ఫలప్రదమైన కర్మలో నిమగ్నమై ఉండాలి.

ఒక వ్యక్తి భగవంతుని ఆధ్యాత్మిక ప్రేమతో కూడిన సేవలో పూర్తిగా నిమగ్నమై ఉన్నప్పుడు అతను తనంతట తాను సంతృప్తి చెందుతాడు. అందువల్ల అతను ఇంద్రియ తృప్తి లేదా కామపు చర్యలలో పాల్గొనడు. లేకపోతే మనిషి పని లేకుండా జీవించలేడు. అతను ఇంద్రియ తృప్తిని పొందవలసి ఉంటుంది.

కృష్ణ చైతన్యం లేకుండా మనిషి ఎల్లప్పుడూ స్వార్థపూరిత కార్యకలాపాలలో లేదా విస్తృతమైన స్వార్థపూరిత కార్యకలాపాలలో నిమగ్నమై ఉంటాడు. కానీ కృష్ణ చైతన్యం ఉన్న వ్యక్తి కృష్ణుని సంతృప్తి కోసం ప్రతిదీ చేయగలడు. అందువలన అతడు ఇంద్రియ తృప్తి నుండి పూర్తిగా నిర్లిప్తుడు కాగలడు. అటువంటి గ్రహింపు లేని వ్యక్తి యోగా అత్యున్నత మెట్లెక్కడానికి ముందు ప్రాపంచిక కోరికల నుండి తప్పించుకోవడానికి యాంత్రికంగా ప్రయత్నించాలి.

శ్లోకం - 5

ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్ |

ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బంధురాత్మైవ రిపురాత్మనః ||5||

మనిషి తన మనస్సు సహాయంతో తనను తాను రక్షించుకోవాలి. నిబద్ధత కలిగిన వ్యక్తి మనసు శత్రువు, బుద్ధి మిత్రుడు.

సందర్భాన్ని బట్టి ఆత్మ అనే పదం శరీరం, మనస్సు, ఆత్మను సూచిస్తుంది. యోగాభ్యాసంలో మనస్సు, నిబద్ధత కలిగిన ఆత్మ కూడా చాలా ముఖ్యమైనవి. యోగాభ్యాసంలో మనస్సు కేంద్ర బిందువు కాబట్టి ఇక్కడ ఆత్మ అంటే మనస్సు. యోగా యొక్క లక్ష్యం మనస్సును నియంత్రించడం మరియు ఇంద్రియ వస్తువుల మోహం నుండి మళ్లించడం. నిబద్ధతతో కూడిన ఆత్మను అజ్ఞానపు బురద నుండి విముక్తం చేయడానికి మనస్సును విద్యావంతులను చేయాలని ఇక్కడ నొక్కి చెప్పబడింది.

భౌతిక సంబంధమైన ఉనికిలో మనిషి మనస్సు, ఇంద్రియాల ప్రభావానికి లోబడి ఉంటాడు. నిజానికి అహం భౌతిక సంబంధమైన ప్రకృతిని పాలించాలనుకుంటోంది. మనస్సు అహంకారంతో ముడిపడి ఉంటుంది. అందుకే స్వచ్ఛమైన ఆత్మ ఈ భూలోకంలో చిక్కుకుంది.

కావున మనస్సును ఐహిక వస్తువులతో మోహించకుండా విద్యావంతులను చేయాలి. అలా నిబద్ధత కలిగిన ఆత్మ రక్షింపబడుతుంది. ఇంద్రియ వస్తువుల ఆకర్షణ కోసం మనిషి తనను తాను దిగజార్చుకోకూడదు. మనిషి ఇంద్రియ వస్తువుల పట్ల ఎంత ఆకర్షితుడవుతాడో, అతడు భూలోక అస్తిత్వంలో కూరుకుపోతాడు. మనస్సును కృష్ణ చైతన్యంలో నిమగ్నం చేయడమే విడుదలకు ఉత్తమ మార్గం.

మన ఏవ మాంసినానాం వరం బంధమోక్షయోః |

బంధాయ సేచసంగో ముక్త్యానిర్విషయం మనః ||

మనిషి బంధానికి మనసే కారణం, మోక్షానికి కూడా మనసే కారణం. ఇంద్రియ వస్తువులలో నిమగ్నమైన మనస్సు అనుబంధానికి కారణం. ఇంద్రియ వస్తువుల నుండి విడిపోయిన మనస్సు ముక్తికి కారణం. (అమృతబిందు ఉపనిషత్తు 2). ఎల్లప్పుడూ కృష్ణ చైతన్యంలో నిమగ్నమైన మనస్సు అంతిమ మోక్షానికి కారణం.