ఓటరు జాబితా వివాదం నేపథ్యంలో ఆధార్ అనుసంధానం తప్పనిసరి చేస్తున్న ఎన్నికల సంఘం

ఓటర్ల జాబితా డేటాతో ఆధార్ నంబర్లను అనుసంధానం చేయడానికి అన్ని ప్రయత్నాలు చేయాలని భారత ఎన్నికల సంఘం (ఈసీఐ) అధికారులను ఆదేశించినట్లు అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లోని ప్రధాన ఎన్నికల అధికారులకు (సీఈఓలు) పంపిన నోట్లో పేర్కొంది.

మార్చి 4న జరిగిన సీఈఓల సదస్సులో సీఈసీ (చీఫ్ ఎలక్షన్ కమిషనర్) ప్రారంభ వ్యాఖ్యలు' అనే శీర్షికతో రూపొందించిన డాక్యుమెంట్లో ఈ ఆదేశాలను పొందుపరిచారు.

ఓటర్లను సక్రమంగా గుర్తించడానికి, అవసరమైన కమ్యూనికేషన్ కోసం ఆధార్, మొబైల్ నంబర్లతో అనుసంధానం చేయడానికి అన్ని ప్రయత్నాలు చేయాలని ప్రధాన ఎన్నికల కమిషనర్ జ్ఞానేశ్ కుమార్ పేర్కొన్నారు. ఎన్నికలను జాతీయ సేవ దిశగా తొలి అడుగుగా అభివర్ణించిన నితీశ్ కుమార్, ఈసీఐ తన రాజ్యాంగ బాధ్యతలను నిర్వర్తించడానికి ఏ మాత్రం వెనకడుగు వేయదని స్పష్టం చేశారు. జనన, మరణాల నమోదు అధికారులతో సమన్వయం చేసుకుంటూ ఓటర్ల జాబితాను ఎప్పటికప్పుడు అప్డేట్ చేయాలని అధికారులను ఆదేశించారు.

ఇంటింటి సర్వేలు నిర్వహించేటప్పుడు బూత్ లెవల్ అధికారులందరూ రాజ్యాంగం ప్రకారం 18 ఏళ్లు పైబడిన భారతీయ పౌరులను తప్పనిసరిగా ఓటర్లుగా నమోదు చేసుకునేలా చూడాలని సీఈసీ ఆదేశించింది.

అయితే ఆధార్ అనుసంధానం తప్పనిసరి కాదన్న ఈసీఐ గత వైఖరికి విరుద్ధంగా ఈ ఆదేశాలు కనిపిస్తున్నాయి. 1960 ఓటర్ల నమోదు నిబంధనలకు 2022 సవరణకు సంబంధించిన కేసును విచారిస్తున్న సుప్రీంకోర్టుకు కమిషన్ ఆధార్ అనుసంధానం కాదని నివేదించింది.

ఓటర్ల నమోదు (సవరణ) నిబంధనలు, 2022 లోని రూల్ 26 బి ప్రకారం, ఓటర్ల జాబితాలో జాబితా చేయబడిన వ్యక్తి ఫారం 6 బిని ఉపయోగించి "తన ఆధార్ సంఖ్యను" రిజిస్ట్రేషన్ అధికారికి తెలియజేయవచ్చని న్యాయ మంత్రి కిరణ్ రిజిజు ఇంతకు ముందు పార్లమెంటుకు తెలిపారు.

ఆధార్ ఇవ్వడం ఐచ్ఛికమని, ఆధార్ నంబర్ లేని ఓటర్లు ఫారం 6బిలో ఇచ్చిన విధంగా ఇతర ఐచ్ఛిక పత్రాలను అందించవచ్చని రిజిజు స్పష్టం చేశారు.

ఈసీఐ దరఖాస్తు ఫామ్‌లో సవరణలు కోరుతూ తెలంగాణకు చెందిన సీనియర్ కాంగ్రెస్ నేత జి.నిరంజన్ దాఖలు చేసిన పిటిషన్‌పై స్పందించిన అప్పటి సుప్రీంకోర్టు ప్రధాన న్యాయమూర్తి డీవై చంద్రచూడ్ నేతృత్వంలోని సుప్రీం కోర్టు ధర్మాసనం ఈ కేసును విచారించింది. ఆధార్ తప్పనిసరి కాదని, ఈ స్థితిని ప్రతిబింబించేలా ఎన్‌రోల్ మెంట్ ఫారాల్లో తగిన మార్పులు చేసే అంశాన్ని పరిశీలిస్తున్నామని ఈసీఐ పేర్కొంది.

డూప్లికేషన్ తొలగించేందుకు మార్గం

అయితే 2022 సవరణలను నోటిఫై చేసినప్పటి నుండి ఫారాలు మారలేదు. ఓటరు జాబితాకు ఆధార్‌ను అనుసంధానం చేయడం వల్ల ఒకే ఓటరుతో బహుళ ఓటరు ఫోటో గుర్తింపు కార్డు (ఎపిక్) నంబర్లను తొలగించడానికి మార్గం సుగమం అవుతుందని ఈ విషయం తెలిసిన వర్గాలు తెలిపాయి. ఈ సమస్య కొంతకాలంగా ఈసీఐని ఇబ్బంది పెడుతోందని ఆ వర్గాలు తెలిపాయి.

డూప్లికేట్ ఈపీఐసీల ద్వారా మోసం జరుగుతోందని పశ్చిమబెంగాల్ అధికార తృణమూల్ కాంగ్రెస్ ఆరోపించడంతో ఓటరు జాబితా పవిత్రత, నమోదు చర్చనీయాంశంగా మారింది. డూప్లికేషన్ సమస్యలను త్వరితగతిన పరిష్కరించాలని సీఈఓలను కమిషన్ ఆదేశించింది.

రెండు రకాల 'రిపీట్ ఎపిక్ వ్యత్యాసాలు' ఉన్నాయని పేరు చెప్పడానికి ఇష్టపడని ఈసీఐ అధికారి ఒకరు తెలిపారు. “ఒకే ఎపిక్ సంఖ్య కలిగిన బహుళ ఓటర్లు” ఉన్నారని, ప్రత్యేక ఐడెంటిఫైయర్లను జారీ చేయడం ద్వారా ఈ సమస్యను మూడు నెలల్లో పరిష్కరించవచ్చని ఈసీఐ భావిస్తోంది.

అయితే, రెండో కేటగిరీ గురించి అధికారి ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. "ఒకే ఓటరుకు బహుళ ఎపిక్ నంబర్లు జారీ అయ్యాయి. ఈ ప్రక్రియను సులభతరం చేయడానికి ఆధార్‌ను తప్పనిసరిగా అమలు చేయలేం. కాబట్టి ఇది పెద్ద సవాలుగా ఉంది" అని అధికారి చెప్పారు.

ఓటర్లు మారినప్పుడు తలెత్తే చిక్కులను ఆ అధికారి వివరించారు. "ఒక వ్యక్తి తాత్కాలికంగా ఒక రాష్ట్రం నుండి మరొక రాష్ట్రానికి మారితే, మునుపటి ఎపిక్ సంఖ్యను తొలగించడం సంక్లిష్టమైన, రాజకీయంగా సున్నితమైన అంశం. ఒక రాష్ట్ర ఎలక్టోరల్ రిజిస్ట్రేషన్ అధికారి (ఈఆర్వో) నుంచి మరో రాష్ట్ర ఈఆర్వోకు ఒక ఫారాన్ని రూపొందించి పంపాల్సి ఉంటుందని, ఆ తర్వాత మళ్లీ గ్రౌండ్ వెరిఫికేషన్ చేసి వాస్తవాలు తెలుసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంటుందని వివరించారు.

ఇది సమయం తీసుకునే ప్రక్రియ అని, రాజకీయంగా సున్నితమైన అంశమని ఆ అధికారి తెలిపారు. సొంత రాష్ట్రంలో ఎన్నికల రోజున ఓటరు వస్తే ఆయన పేరును తొలగించడం వల్ల ప్రభుత్వోద్యోగికి ఇబ్బంది కలుగుతుందన్నారు.

రాజకీయ పార్టీల వినతి

ఓటర్ల జాబితా ప్రక్షాళనలో పారదర్శకత పాటించాలని, డూప్లికేట్ ఓటరు ఫోటో గుర్తింపు కార్డు నంబర్లను తొలగించాలని కోరుతూ మూడు రాజకీయ పార్టీలు ఈసీఐకి వినతిపత్రాలు సమర్పించాయి. వివిధ స్థాయిల్లో అపరిష్కృతంగా ఉన్న సమస్యలపై ఏప్రిల్ 30లోగా సలహాలు ఇవ్వాలని ఈసీఐ అన్ని పార్టీలను కోరింది. పశ్చిమబెంగాల్ సీఎం మమతా బెనర్జీ లేవనెత్తే వరకు ఏళ్ల తరబడి కమిషన్ పరిష్కరించని డూప్లికేట్ ఎపిక్ నంబర్ల అంశాన్ని టీఎంసీ తన మెమోరాండంలో లేవనెత్తింది.