Book Review: సొసైటీ గర్ల్: సంచలనం సృష్టించిన పాకిస్తానీ స్కాండల్

1970 అక్టోబర్ నెల. పాకిస్తాన్‌లోని కరాచీ నగరం. ఉన్నత స్థాయిలో పేరున్న మాజీ అధికారి, పేరుమోసిన కవి ముస్తఫా జైదీ తన పడకగదిలో విగతజీవిగా కనిపించారు. ఆయన పక్కనే, అపస్మారక స్థితిలో ఒక అందమైన యువతి, ఉన్నత వర్గాల పార్టీలకు వెళ్లే షెహనాజ్ గుల్ పడి ఉంది. జైదీ వయసు 40. షెహనాజ్ వయసు 26. ఇద్దరికీ అప్పటికే పెళ్లిళ్లు అయ్యాయి. ఇద్దరికీ చెరో ఇద్దరు పిల్లలు కూడా ఉన్నారు. వారిద్దరి మధ్య సాగుతున్న ప్రేమాయణం అప్పటికే అందరికీ తెలిసిన బహిరంగ రహస్యం. ఈ ఒక్క ఘటన అప్పటి పాకిస్తానీ సమాజాన్ని పూర్తిగా కుదిపేసింది.

ఒకప్పటి కరాచీ రాత్రి జీవితం.. తెర వెనుక దాగున్న చీకటి కోణాలు

ఆ రోజుల్లో కరాచీ నగరం ఒక జీవనదిలా ఉండేది. రాత్రి జీవితం కళకళలాడుతూ, ఎంతోమంది యువకులు, అసంఖ్యాకమైన ఆకర్షణీయమైన మహిళలతో నిండి ఉండేది. పార్టీలకు వెళ్లి ఆకర్షణీయంగా, రకరకాల డిజైనర్ చీరలు ధరించి సందడి చేసేవారు. పార్టీలు, నైట్‌క్లబ్‌లు, బెల్లీ డ్యాన్సర్‌ల ప్రదర్శనలు, క్యాబరేట్‌లు, విపరీతమైన మద్యపానం అన్నీ మామూలే. ఇలాంటి విలాసవంతమైన వాతావరణంలో జరిగిన జైదీ-గుల్ స్కాండల్ పాకిస్తాన్ సమాజాన్ని నిద్రలేపింది. కరాచీలోని ఉన్నత వర్గాల అనియంత్రిత విలాసాలను, తెర వెనుక దాగి ఉన్న వారి చీకటి కోణాలను ఈ సంఘటన ప్రపంచానికి వెల్లడించింది.

ముస్తఫా జైదీ, అప్పట్లో దేశంలోని "అధికార వ్యవస్థలను అమలు చేసే వ్యక్తి"గా ప్రసిద్ధి చెందారు. రాజకీయ నాయకులకు తలవంచకుండా, నిక్కచ్చిగా వ్యవహరించే పౌర సేవకుడిగా ఆయనకు మంచి పేరుండేది. ఫైజ్ అహ్మద్ ఫైజ్, జోష్ మాలిహాబాడి, నసీర్ తురాబీ వంటి గొప్ప ఉర్దూ కవులతో ఆయనకు స్నేహం ఉండేది. అంతేకాదు, ఆయన ఆరు కవితా సంకలనాలను కూడా ప్రచురించారు. ఆయన రాసిన కవితల్లో కొన్ని షెహనాజ్ గుల్ గురించి చాలా నిర్మొహమాటంగా, భావోద్వేగంగా ఉంటాయి. ఆయన పద్యాలను సామాన్య ప్రజలు సైతం గుర్తుపెట్టుకొని పఠించేవారు. షెహనాజ్ గుల్ విషయానికొస్తే, ఆమె "పాలరాతిలాంటి చర్మం, పరిపూర్ణమైన రూపాలు, అలల వంటి జుట్టు"తో ఒక అద్భుతమైన సౌందర్యరాశి. "ఆమె అందం ఎంత ప్రసిద్ధి చెందిందంటే, ఆమెను చూసిన 50 సంవత్సరాల తర్వాత కూడా పురుషులు ఆమె చర్మం, ఆమె సిగ్గుపడే తీరు, ఆమె శరీర ఆకృతులను స్పష్టంగా వివరించగలరు..." అని ఆమె గురించి గొప్పగా చెప్పుకునేవారు.

మీడియా మసాలా, సమాజంపై దాని ప్రభావం

ఈ కేసును అప్పట్లో మీడియా ఒక పండుగలా భావించింది. రిపోర్టర్లు గుల్ ఇంటి బయట తిష్ట వేసి, ఆమె, ఆమె భర్త ప్రతి కదలికను క్షణక్షణం పసిగట్టారు. ప్రధాన వార్తాపత్రికలు జైదీ, గుల్ మధ్య జరిగిన "ప్రేమ సమావేశాలు", మంచంపై ఆయన సత్తువ, ఆయన ఇంట్లో దొరికిన "సెక్స్ టాయ్స్" వంటి అత్యంత వ్యక్తిగత వివరాలను కూడా ప్రచురించాయి. ఈ వివరాలు ఎంత సంచలనాత్మకమైనవంటే, కొందరు ఇళ్లలోకి వార్తాపత్రికలను అనుమతించడం నిషేధించారు. ఈ వివాదం అంతా జరుగుతుండగానే, పాకిస్తాన్ అంతర్యుద్ధం వైపు అడుగులు వేస్తోంది.

పాకిస్తానీ జర్నలిస్టులు సబా ఇంథియాజ్, టూబా మసూద్-ఖాన్ లోతైన పరిశోధనతో, రాజకీయ పరిజ్ఞానంతో, అత్యంత ఆసక్తికరంగా రాసిన 'సొసైటీ గర్ల్: ఎ టేల్ ఆఫ్ సెక్స్, లైస్ అండ్ స్కాండల్' అనే ఈ పుస్తకంలో జైదీ-గుల్ కథ గురించి ప్రస్తావిస్తూ "యుద్ధాన్ని, పాకిస్తాన్ విచ్ఛిన్నతను, అప్పటి పాలనా మార్పును తట్టుకొని నిలబడింది." అని రాశారు. ఈ పుస్తకం వారి ప్రసిద్ధ 2022 పాడ్‌కాస్ట్ 'నోట్స్ ఆన్ ఎ స్కాండల్' ఆధారంగా రూపొందింది.

జైదీ వ్యక్తిత్వం.. అప్పటి రాజకీయ వాతావరణం

ఈ స్కాండల్ ఎంత సంచలనాత్మకమైనదంటే, దాన్ని చక్కగా చెప్పడానికి పెద్ద కథకుడి అవసరం లేదు. అయినప్పటికీ, ఇంథియాజ్, మసూద్-ఖాన్ ఈ కథనాన్ని ఉత్కంఠను రేకెత్తించేలా తీర్చిదిద్దారు. ఈ పుస్తకం జైదీ కవితల్లోని తీవ్రమైన భావోద్వేగ పంక్తులతో ప్రారంభమవుతుంది.

పుస్తకం అంతటా, వార్తాపత్రికల ఆర్కైవ్‌లు, పోలీసు, ఫోరెన్సిక్ నివేదికలు, కోర్టు పత్రాలు, ఇంటర్వ్యూల నుండి సేకరించిన విభిన్న, వింతైన కథనాలను పక్కపక్కన ఉంచి ఈ అద్భుతమైన కేసును విశ్లేషించారు. చిన్న వివరాలు కూడా పాఠకుడిని కట్టిపడేస్తాయి. ప్రతి అంశాన్ని లోతుగా పరిశీలించారు. వారు కథ మూలాలను, పాత్రలను, పాకిస్తాన్‌ను, మారుతున్న కాలాలను పరిశీలించారు.

విభజన జరిగిన కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత జైదీ పాకిస్తాన్‌కు అయిష్టంగా మారడం, ఆయన మానసిక, భావోద్వేగ బలహీనత, అబ్సెసివ్ ప్రేమ చరిత్రను వారు అర్థం చేసుకున్నారు. అలహాబాద్‌లో, జైదీ ఒక వర్ధమాన కవిగా, తేగ్ అలహాబాడి గా ప్రసిద్ధి చెందారు. ఆయన మొదటి కవితా సంకలనానికి ఫిరాక్ గోరఖ్‌పురి ముందుమాట రాశారు. ఆయన క్యాంపస్‌లోని ఒక అందమైన అమ్మాయి - సరోజ్ బాలా శరణ్‌తో పిచ్చిగా ప్రేమలో పడ్డారు. ఆమె అలహాబాద్ హైకోర్టులో న్యాయమూర్తిగా మారారు. ఆయన ఆత్మహత్యకు ప్రయత్నించిన తర్వాత (రెండవసారి), ఆయన సోదరుడు ఆయనను లాహోర్‌కు తీసుకెళ్ళారు. అక్కడ జైదీ చాలా సంవత్సరాలు శరణ్ గురించి కలలు కన్నారు. విభజన పాకిస్తాన్‌కు అయిష్టంగా మారడం ఆయనపై ఎంత ప్రభావం చూపింది? అనే ప్రశ్నలకు పుస్తకం సమాధానం ఇస్తుంది.

ముస్తఫా జైదీ, ప్రజా జ్ఞాపకాల్లో చాలా స్పష్టంగా గుర్తుండిపోయారు. ఆయన సంక్లిష్టమైన, సానుభూతిని పొందే వ్యక్తిగా మారతారు. ప్రతి సంవత్సరం ముస్తఫా వర్ధంతి నాడు అదే చిత్రాలు ప్రచారంలోకి వస్తాయి. ప్రజలు ఫేస్‌బుక్‌లో సుదీర్ఘ పోస్ట్‌లను ఫార్వర్డ్ చేస్తారు, అదే కథనాన్ని అందిస్తారు. ప్రతిసారీ కొత్త, ధృవీకరించలేని, కల్పిత వివరాలను జోడిస్తారు. ప్రేమలో పడి, కష్టాల్లో ఉన్న కవి, పూర్తిగా ప్రతిభావంతుడైన వ్యక్తి, అయితే "షెహనాజ్ ఇప్పుడు ఒక ఫెమ్మే ఫటాలే (ఆకర్షణతో పురుషులను నాశనం చేసే స్త్రీ) యొక్క మూసగా మిగిలిపోయారు. ఆమె పట్ల పత్రికలు, ప్రభుత్వం ఎలా వ్యవహరించాయో ఎవరూ చూపించడానికి ప్రయత్నించలేదు.

షెహనాజ్ గుల్: అన్యాయాల పరంపర.. 'కరాచీ యొక్క క్రిస్టీన్ కీర్తి'గా ముద్ర

ఈ పుస్తకం ఒక ఆధునిక పునఃకథనం. షెహనాజ్ గుల్‌ను సమర్థించడం, లేదా కనీసం ఆమె పక్షాన కథను చెప్పడం దీని ముఖ్య ఉద్దేశ్యం. ఆమె ఫోటో కవర్‌పై ఉన్నప్పటికీ, ఆమె గురించి తెలుసుకోవడం కష్టం. ఆమె జీవితంలో చాలా భాగం ఊహాగానాలే. వివిధ వ్యక్తులు ఆమెను వేర్వేరుగా గుర్తుంచుకున్నారు. కాబట్టి ఇంథియాజ్, మసూద్-ఖాన్ ఆమె ఎలాంటి వ్యక్తి అయ్యే అవకాశం ఉందో అనేక కోణాలను చూపిస్తారు. ఆమెకు ఏం జరిగింది, ఆమె ఏం భరించాల్సి వచ్చింది, ఆమెను ఎలా చూశారు, ఆమె గురించి ఎలా మాట్లాడారు అనే దానిపై దృష్టి సారిస్తారు.

జైదీ మరణం, కరాచీ ఉన్నత సమాజపు దురాచారాలు, చివరికి కొన్ని రకాల అంతర్జాతీయ స్మగ్లింగ్ ముఠాతో సంబంధాలు కూడా ఆమెపై మోపారు. జైదీని చంపిందని, ఉపయోగించుకొని వదిలేసిందని ఆమెను నిందించారు. జైదీ ఇంట్లో రివెంజ్ పోర్న్ దొరికింది. కానీ అది గుల్‌ను మరింత అవమానపరచడానికి మాత్రమే ఆజ్యం పోసింది. వందలాది అసభ్యకరమైన కరపత్రాలు, గుల్ అర్ధనగ్న చిత్రాలతో ఆమెను "కరాచీ క్రిస్టీన్ కీర్తి" అని పిలిచారు. ఇది 1963 UKలోని ప్రొఫ్యూమో కుంభకోణానికి సంబంధించినది. బ్రిటీష్ యుద్ధ కార్యదర్శి జాన్ ప్రొఫ్యూమోతో సంబంధం ఉన్న యువతి క్రిస్టీన్ కీర్తి ఒక రష్యన్ అధికారితో కూడా సంబంధం కలిగి ఉందని కనుగొన్నప్పుడు ప్రభుత్వం కుప్పకూలింది. ఇదే తరహాలో, క్రైమ్ బ్రాంచ్ "స్మగ్లింగ్, గూఢచర్యం, సెక్స్" కోణాలను కూడా దర్యాప్తు చేయడానికి దారితీసింది.

దేశ విచ్ఛిన్నానికి దారితీసిన సంఘటనలు

'సొసైటీ గర్ల్' పుస్తకం తూర్పు, పశ్చిమ పాకిస్తాన్‌ల మధ్య ఉన్న లోతైన విభేదాన్ని వివరిస్తుంది. దేశంలోని రెండు భాగాల మధ్య సంబంధం క్షీణించడంలో ఈ కేసు కూడా దోహదపడి ఉండవచ్చు. అప్పటి రాజకీయ సంక్షోభం నుండి ప్రజల దృష్టిని మళ్లించడానికి ఇది ఒక మార్గం. పాకిస్తానీ రాజకీయ, సామాజిక విస్తృత చిత్రాన్ని ఇంథియాజ్, మసూద్-ఖాన్ చూపిస్తారు. 1969 జైదీ, గుల్ ప్రేమాయణం సమయంలో పాకిస్తాన్ మార్పు అంచున ఉందని, ప్రజల్లో ఆశలు చిగురించాయి. పాలన వ్యతిరేక నిరసనలు అయూబ్ ఖాన్ దశాబ్దాల పాలనను పడగొట్టాయి.

ఆయన స్థానంలో యాహ్యా ఖాన్ వచ్చారు. సైనిక నియంతృత్వం అంతమై, దేశం ప్రజాస్వామ్యంగా అవతరించబోతోందని అప్పటి ప్రజలు ఆశించారు. పాకిస్తాన్ సార్వత్రిక వయోజన ఓటు హక్కు ఆధారంగా తన మొదటి ఎన్నికలకు వెళ్తోంది. ఆకర్షణీయమైన జుల్ఫికర్ అలీ భుట్టో ఒక కొత్త రాజకీయ పార్టీని స్థాపించారు. షేక్ ముజిబుర్ రెహమాన్ తూర్పు పాకిస్తాన్‌లో ఒక ప్రజా నాయకుడిగా అవతరించారు, అక్కడ వర్గరహిత రాష్ట్రం, పశ్చిమ పాకిస్తాన్‌లోని పాలక వర్గం నుండి స్వయంప్రతిపత్తి కోసం ఉద్యమం కూడా ఊపందుకుంది.

గుల్ అరెస్టు అయిన ఒక వారం తర్వాత భయంకరమైన తుఫాను భోలా.. తూర్పు పాకిస్తాన్ తీరప్రాంతంలోని ద్వీపాలను తాకి, 2,00,000 మందికి పైగా ప్రజల ప్రాణాలను బలిగొంది. పశ్చిమ పాకిస్తాన్ మీడియా దీనిని ఒక చిన్న సంఘటనగా మాత్రమే కవర్ చేసింది. అయితే, జైదీ-గుల్ కేసు గురించి మాత్రం టన్నుల కొద్దీ వార్తలను ప్రచురించింది. అప్పట్లో ఒక రాజకీయ నాయకుడి వ్యాఖ్యలను పుస్తకం ఉటంకిస్తుంది. "పశ్చిమ పాకిస్తాన్ వార్తాపత్రికలు షెహనాజ్ గుల్ కొలతలను తీసుకోవడంలో చాలా బిజీగా ఉన్నాయి. వారికి తూర్పు పాకిస్తాన్ కోసం ఎక్కువ స్థలం లేదు." అని ఆ వ్యాఖ్యల సారాంశం.

తరువాత దేశం చారిత్రక ఎన్నికలకు వెళ్ళినప్పుడు కూడా, పత్రికలు ఈ కేసు కవరేజీని తమ మొదటి పేజీలలో ఉంచడానికి వినూత్న మార్గాలను కనుగొన్నాయి. గుల్ ఆ రోజు మొదటిసారి ఇంట్లో తయారుచేసిన ఆహారాన్ని తిన్నదని, ఆమె జైలులో ఉండి ఓటు వేయలేదని నివేదించాయి. గుల్‌ను పాకిస్తానీ నాయకత్వపు (ముఖ్యంగా యాహ్యా ఖాన్) దురాచారాలతో అనుసంధానిస్తూ భుట్టో ఈ కథనాన్ని ఉపయోగించారు. గుల్‌ను దేశం విడిచి వెళ్ళడానికి అనుమతించనని, ఆమెను కఠినంగా శిక్షించగలనని ఎన్నికల ర్యాలీలో ప్రకటించారు.

ఆ సంవత్సరం కరాచీ నూతన సంవత్సర వేడుకలకు సిద్ధమవుతున్నప్పుడు, ఉన్నత సమాజం క్యాలెండర్‌లో అత్యంత ముఖ్యమైన రాత్రి అది. "బహుశా ఇది కరాచీ ఇంతటి విలాసవంతంగా గడిపిన చివరి నూతన సంవత్సరం కావచ్చు. తరువాత సంవత్సరాల్లో, నూతన సంవత్సరం చెడు వార్తలను తెచ్చింది. యుద్ధం, బంగ్లాదేశ్ స్వాతంత్య్రం, పాకిస్తాన్ విచ్ఛిన్నం, వేల మంది సైనికులు భారతదేశంలో యుద్ధ ఖైదీలుగా ఉన్నారనే వార్త, జాతీయం చేయడంలో భాగంగా ప్రభుత్వం అనేక కీలక పరిశ్రమలను స్వాధీనం చేసుకోవడం, దేశంలోని ధనవంతుల కుటుంబాల సంపద ప్రతిష్టలకు మరణగంట మ్రోగించడం వంటి పరిణామాలు చోటు చేసుకున్నాయి. భుట్టో ముస్లింలకు మద్యం అమ్మకాన్ని నిషేధించినప్పుడు నైట్‌లైఫ్ కూడా క్రమంగా అంతరించిపోయింది. ఉన్నత వర్గాల వైభవ దినాలకు మిగిలింది వారి జ్ఞాపకాలు, వారసత్వ సింద్ క్లబ్ సభ్యత్వాలు మాత్రమే..’ అని ఇంథియాజ్, మసూద్-ఖాన్ పుస్తకంలో రాశారు.

- సౌదామిని జైన్, స్వతంత్ర పాత్రికేయురాలు, న్యూఢిల్లీ